Społeczne i gospodarcze znaczenie obozów i garnizonów wojskowych w państwie polsko-litewskim (XVI–XVIII wiek)
Nr projektu: 2018/31/B/HS3/00846
Źródło finansowania: Narodowe Centrum Nauki
Rodzaj projektu: Opus
Kierownik: dr hab. Karol Łopatecki
Wysokość finansowania: 743.000 zł
Rozpoczęcie: 2019
Opis
Specyfika wojskowości polsko-litewskiej (dominacja wojsk polowych) sprawia, że możliwa staje się analiza obozów wojskowych pod kątem ich funkcjonowania jako założeń miejskich. Rzeczpospolita Obojga Narodów, mimo niekwestionowanego przełomu gospodarczego w początkach epoki nowożytnej, charakteryzowała się relatywnie słabą pozycją miast. Gdyby przyjąć klasyfikacje opracowane przez badaczy zachodnich, wśród takich ośrodków wszystkie funkcje ekonomiczne przypisywane miastom spełniały jedynie największe, liczące ponad 10 tys. mieszkańców, których na terenie Korony było zaledwie siedem (Gdańsk, Kraków, Warszawa, Poznań, Lublin, Lwów i Kijów), a w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego tylko dwa: Wilno i Ryga. W tym kontekście niezwykle istotne jest zbadanie w jakim stopniu obozy wojskowe pełniły funkcję quasi-miast i były czynnikiem pobudzającym lub destabilizującym życie gospodarcze kraju, zwłaszcza na słabiej rozwiniętych ekonomicznie kresach południowo-wschodnich.
Podstawowym celem projektu jest:
- 1) analiza ekonomicznych i społecznych aspektów funkcjonowania obozów wojskowych Rzeczypospolitej polsko-litewskiej.
- 2) ukazanie specyfiki i stworzenie modelu taboru wojskowego w poszczególnych stuleciach.
- 3) przygotowanie modelu demograficznego armii polsko-litewskiej uwzględniającej rzeczywistą liczbę osób uczestniczących w armii.
- 4) analiza roli garnizonów wojskowych w rozwoju miast Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.
Choć polskie badania nad historią wojskowości czasów nowożytnych mają bardzo bogatą tradycję, dominuje w nich nurt stricte militarny, koncentrujący uwagę na kwestiach uzbrojenia i taktyce, opisie przebiegu poszczególnych kampanii lub biografistyce. Tematyka proponowanego grantu oraz związana z nią metodologia odchodzą od tej tradycji i w to miejsce próbują powiązać dzieje wojskowości z badaniami z zakresu historii gospodarczej, demografii, a także kartografii i historii prawa. Autorów projektu interesować będą przede wszystkim szerokie, społeczno-ekonomiczne aspekty funkcjonowania armii, ich wpływ na gospodarkę, demografię i życie codzienne badanych ośrodków miejskich.
Wykonawcy
Karol Łopatecki
Radosław Poniat
Jan Jerzy Sowa
Wystąpienia
„Łączą nas źródła”, Kraków 19 IX 2019. Referat: Karol Łopatecki, O nowych źródłach do prawa wiejskiego epoki wczesnonowożytnej.
Karol Łopatecki, Wykorzystanie programu MapAnalyst w badaniach historyczno-kartograficznych na przykładzie mapy pogranicza Podlasia i Grodzieńszczyzny z 1706 roku; Workshop Centrum Badań Struktur Społecznych i Gospodarczych Przednowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej. Referat wygłoszony onlie: 18.03.2020 (http://old-historia.uwb.edu.pl/seminaria-naukowe/)
XXXIII Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Kartografii. Mapa a tekst. Związki kartografii z literaturą i innymi tekstami kultury. Supraśl (k. Białegostoku) 16 – 18 IX 2020 r. Referat: Karol Łopatecki, Jak Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się „mocarstwem europejskim”: rola atlasu Orteliusa (1570) i chorografii Blaise de Vigenère (1573)
Publikacje
Karol Łopatecki, Two Maps of the Podlasie-Grodno Borderline from 1706, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 67 (2019), 4, s. 489-504.
Aleksander Bołdyrew, Karol Łopatecki, Polish Way: The Light Cossack Cavalry in the Era of Military Revolution, „Vestnik of Saint Petersburg University. History” 65 (2020), nr 3, s. 683–709.