Białostockie studia z zakresu historii wojskowości prowadzone są nieprzerwanie do czasów powstania Filii Uniwersytetu Warszawskiego. Pracę w niej podjęli tak wybitni badacze jak prof. Mieczysław Wrzosek, prof. Adam Dobroński, prof. Jerzy Urwanowicz, czy prof. Andrzej Woltanowski. Z czasem dołączyli do nich kolejni historycy, w tym liczne grono uczniów wymienionych tu historyków.
Obecnie na Uniwersytecie w Białymstoku prowadzone są różnorodne badania z zakresu dziejów wojskowości wielu epok, od starożytności, aż po czasy współczesne. Wśród dominujących kierunków badawczych wskazać trzeba przede wszystkim:
- Studia dotyczące wojskowości wczesnonowożytnej, dotyczące kwestii takich jak: organizacje wojskowe w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ich złożone relacje wojska ze stanem szlacheckim, tworzenie i funkcjonowanie prawa wojskowego, recepcja myśli teoretycznej i przemian technologicznych przez nowożytne armie. Co warte podkreślenia, opisywany tu kierunek badań szeroko nawiązuje do studiów z zakresu historii gospodarczej i geografii oraz kartografii historycznej, wykorzystywane są w nim źródła ikonograficzne i kartograficzne, chętnie też nawiązuje się w nim do międzynarodowch debat dotyczących zjawisk takich jak rewolucja militarna czy fiscal-military state. O dużej aktywności białostockiej grupy badaczy dziejów wojskowości wczesnonowożytnej mogą świadczyć duże projekty grantowe realizowane obecnie przez prof. Karola Łopateckiego;
- Studia dotyczące wojskości XX wieku, dotyczące przede wszystkim polskich formacji wojskowych, fortyfikacji i odznaczeń. na szczególną uwagę zasługuje tu projekt grantowy prowadzony początkowo przez prof. Stanisława Czerepa, a obecnie przez prof. Jana Snopko poświęcony Polakom służącym w armii rosyjskiej podczas pierwszej wojny światowej.
Ludzie
Krzysztof Filipow
Karol Łopatecki
Adam Miodowski
Łukasz Niewiński
Jan Snopko
Jan Sowa
Tomasz Wesołowski
Dydaktyka
Studenci zainteresowani dziejami wojskowości mogą wybrać specjalność studiów poświęconą tym zagadnieniom. Dodatkowo, zarówno w ramach wspomnianej specjalności jak i studiów ogólnohistorycznych prowadzone są przedmioty monograficzne i seminaria dotyczące zagadnień militarnych. Prowadzoną dydaktykę wzbogaca też bliska współpraca między Wydziałem Historii i Stosunków Międzynarodowych a Muzeum Wojska w Białymstoku.
Najważniejsze publikacje
ŁOPATECKI, Karol. ” Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku. Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012.
ŁOPATECKI, Karol. Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku). Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2013.
ŁOPATECKI, Karol; WALCZAK, Wojciech. Mapy i plany Rzeczypospolitej XVII w., znajdujące się a archiwach w Sztokholmie. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2011.
URWANOWICZ, Jerzy. Wojskowe ʺsejmikiʺ koła w wojsku Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku. Wykonano w Dziale Wydawnictw Filii UW w Białymstoku, 1996.